ابطال بخشنامه سازمان ثبت موضوع انتخاب اجباری دفتریار

به گزارش خبرنگار ماهنامه «کانون» بخشنامه سازمان ثبت که براساس آن سازمان مذکور لیستی از افراد را تهیه نموده و در اختیار سردفتران جدید قرار داده که دفتریار خود را به طور اجباری و تحمیلی از این لیست بسته انتخاب نمایند با شکایت چندین نفر از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور توسط هیئت عمومی دیوان عدالت اداری ابطال گردید.

گردش‌کار و متن ابطال بخشنامه شماره 609/3/34 مورخ 6/5/1387 سازمان ثبت که در صفحه 13 روزنامه رسمی شماره 18775 به تاریخ 26/5/1388 منتشر شده به شرح زیر است؛

شماره هـ/87/668                                                                     20/5/1388

 تاریخ: 11/5/1388                      شماره دادنامه: 401 الی 405

کلاسه پرونده: 87/668، 768، 704، 795، 88/22

مرجع رسیدگی: هیئت عمومی دیوان عدالت اداری.

شکات: آقایان 1ـ مصلح‌الدین احمـدی 2ـ حسیـن جاودانی 3ـ مهدی فضـلی 4ـ عباس بادلی 5 ـ مصطفی قدمی.

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 609 ـ 3/34 مورخ 6/5/1387 سازمان ثبت اسناد و املاک کشور.

مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور طی بخشنامه شماره 609/3/34 مورخ 6/5/1387 لیستی از افراد را تهیه و در اختیار سردفتران جدید قرارداده که دفتریار خود را به طور اجباری و تحمیلی از این لیست بسته انتخاب نمایند. در حالی که مطابق قسمت اخیر ماده 3 قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران مصوب 25/4/1354 که لازم‌الاتباع می‌باشد، دفتریار به پیشنهاد سردفتر و به موجب ابلاغ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور منصوب می‌شود. هم‌چنین بخشنامه یاد شده با ماده 12 قانون مذکور نیز مغایرت دارد، چرا که به موجب مفهوم مخالف این ماده می‌توان افرادی را که دارای خصوصیات مندرج در آن نباشند به سمت دفتریاری انتخاب نمود. دفتریار باید از افراد باتجربه به امور دفترخانه، متعهد و معتمد و مورد وثوق سران دفاتر باشد. لذا، ممنوعیت سردفتر برای انتخاب دفتریار خود تنها موارد مذکور در ماده 12 قانون مذکور می‌باشد و محدود کردن سردفتر با صدور چنین بخشنامه‌ای با هر هدفی که وضع شده باشد، سلب حقی است که به موجب قانون به وی اعطا شده است. بنابراین متقاضی ابطال بخشنامه شماره 609/3/34 مورخ 6/5/1387 که مغایر با قانون دفاتر اسناد رسمی است، می‌باشد.

سرپرست دفتر حقوقی و امور بین‌الملل در پاسخ به شکایت شکات طی نامه شماره 47149/88 مورخ 20/3/1388 سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ضمن ارسال تصویب نامه شماره 43524/88 مورخ 16/3/1388 مدیرکل امور اسناد و سردفتران سازمان ثبت اعلام نموده‌اند، بخشنامه مذکور در راستای اصلاح و بهبود نظام دفتریاری دفاتر اسناد رسمی و در اجرای دستورات معاونت قوه‌قضائیه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور صادر گردیده و تمامی کسانی که مقرر شده سران دفاتر جدیدالابلاغ جهت اخذ ابلاغیه دفتریاری خویش نسبت به معرفی آنها اقدام نمایند، دارای مدارک تحصیلی عالی و نیز در رشته‌های مرتبط بوده‌اند. ضمن اینکه سران دفاتر مورد نظر ازجمله سردفتر دفترخانه مذکور در اجرای مفاد بخشنامه مذکور اقدام به ارائه تعهدنامه رسمی جهت معرفی دفتریاران خویش در مهلت مقرر از بین اسامی که سازمان اعلام کرده نموده‌اند. هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسا و مستشاران و دادرسان علی‌البدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‌نماید.

در ماده 3 قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران مصوب 1354 تصریح شده است که دفتریار به پیشنهاد سردفتر و به موجب ابلاغ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برابر مقررات قانون مزبور منصوب می‌شود. بنابراین مفاد بخشنامه شماره 609/3/34 مورخ 6/5/1387 سازمان ثبت اسناد و املاک کشور که سردفتران مذکور در بخشنامه را مکلف به انتخاب دفتریاران خود از بین افراد مندرج در فهرست اسامی افراد منتخب آن سازمان کرده و با این کیفیت اختیار سردفتر را در انتخاب و پیشنهاد دفتریاران مورد نیاز محدود نموده است، خلاف حکم صریح مقنن تشخیص داده می‌شود و مستنداً به قسمت دوم اصل 170 قانون اساسی و ماده یک و بند یک ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری ابطال می‌گردد.